نخستين اثر طبيعي ثبت ملي شد
امسال دماوند پرشيب ترين آتشفشان دنيا به عنوان نخستين ميراث طبيعي در فهرست آثار ملي ايران ثبت شد. دماوند كوهي در شمال ايران است كه به عنوان بلندترين كوه ايران و بلندترين آتشفشان خاورميانه شناخته مي شود. اين كوه در قسمت مركزي رشته كوه البرز در جنوب درياي خزر و در بخش لاريجان شهرستان آمل قرار دارد. اين قله كه از نظر تقسيمات كشوري در استان مازندران نشسته است در هوايي صاف و آفتابي از شهرهاي تهران ، ورامين و قم و همچنين كرانه هاي درياي خزر قابل رؤيت است. نزديكترين شهر بزرگ به اين كوه لاريجان است. كوه دماوند در تاريخ 20 ژوئيه 2008 ميلادي به عنوان نخستين اثر طبيعي ايران در فهرست آثار ملي ايران ثبت شد.
دماوند در اساطير ايران هم مطرح است و شهرتش بيش از هر چيز به خاطر اينست كه ضحاك در آن به بند كشيده شده است. در آثار ادبي فارسي نيز فراوان به اين اسطوره و به طور كلي تر به كوه دماوند اشاره شده است. دماوند داراي چشمه هاي آب گرم لاريجان ، اسك و وانه است . دماوند، برجسته ترين پديدۀ طبيعي ايران ، نماد اين سرزمين ، خاستگاه اسطوره ها و داستان هاي دلكش ايراني و كوهي است با تاريخ سرشار از صعودهاي ديرين . از نظر طبيعي، دماوند زيست بوم بينظيري در ايران است كه به دليل اختلاف ارتفاع چشم گير و داشتن دره ها و دامنه هاي پرشمار ، گونه هاي گياهي و جانوري متنوعي را در خود جا داده است. اين كوه و محدوده آن ، شايد آخرين پناهگاه بسياري از گونه ها باشد كه با از ميان رفتن طبيعت دشت ها و آسيب ديدن بسياري از كوه هاي پست تر، فقط در آنجا باقي مانده اند. در دماوند، پديده هاي طبيعي چندي وجود دارد كه هريك در نوع خود كم نظير و داراي ارزش ذاتي و تفرجي بسيار است؛ در اين كوه، چند يخچال طبيعي دائمي كه پديدۀ بسيار كم نظيري در ايران است ، به چشم مي خورد؛ در ميان آنها " بخار" با ديواره و برج هاي يخ بلور ، وحشي ترين و مرتفع ترين درۀ يخچالي ايران است. پديده هاي ديگر ، حفره هاي متعددي است كه گاز و بخار با فشار زياد از آنها بيرون مي زند و اينها در كنار توده هاي گوگرد ، دماوند را بصورت يك آتشفشان كمي فعال درآورده اند. چشمه هاي آب گرم و آب معدني در كوهپايه هاي دماوند، وجود دهانه اي بزرگ با حوضچه يخي در ميان آن، شكل مخروطي پرشيب و خوش تراش كه در بسياري مواقع ، ابرهايي به شكل شگفت انگيز در نوك آن به چشم مي خورد، از ديگر ويژگي هاي اين تك كوه سرافراز است.
در اطراف دماوند ، محيط هاي كوهستاني چندي وجود دارد كه هر يك داراي ويژگي هاي منحصربفرد هستند : دشت لار ( پارك ملي) ، دشت پرگل و گياه نمار ستاق، دره پرپيچ و خم سه سنگ با آبي بلورين و آبگيرهاي خيال انگيزدر دره هاي فرعي ، گردنه بسيار عظيم سرداغ ، ستيغ هفت سران با پرتگاه هاي پر هيبت ، رودخانه پرآب هراز ، ستيغ طولاني دوبرار و... اين محيط ها ، زيستگاه جانوراني مانند خرس ، گراز، گرگ، روباه ، پلنگ ، كل و بز، قوچ و ميش ، عقاب طلايي ، كبك ، انواع مار ، ماهي قزل آلا ، و بسياري گونه هاي كمياب ديگر است.
ظاهر چشم نواز دماوند با كلاهك و رگه هاي برفي پر كشش ، تجسم واقعي آن چيزي است كه از واژۀ " كوه " به نظر مي آيد. به دليل شكل خيال انگيزو به دليل آنكه چكاد دماوند بلندترين نقطه ايران و مشرف بر تمامي اين سرزمين است ، ارزش نمادين آن در رديف پرچم كشور است ، با اين تفاوت كه ميراثي ميليون ها ساله است و در صورت تخريب چهره طبيعي آن، ديگر نمي توان آنرا بازسازي كرد.
از نظر نفوذ در اسطوره ها و داستان هاي ايراني ، دماوند مقام نخست را در ادبيات فارسي دارد و ماجراي تعدادي از شاهكار هاي اسطوره اي جهان در ارتباط با اين كوه شكل گرفته است. از نظر جايگاه در كوهنوردي ، شايد در ميان كوه هاي بلند جهان ، دماوند بيش ترين پيشينه تاريخي را داشته باشد و قطعا مي توان گفت كه جايگاهي برجسته در ميان كوه هايي كه از ديرباز مورد توجه جغرافي دانان ، جهان گردان ، ماجراجويان و كوهنوردان بوده اند، دارد.
